Treść strony

Zabytkowy zespół urbanistyczny

Obszar zabytkowego zespołu urbanistycznego wyznaczony jest zewnętrzną zabudową ulic: Poniatowskiego, Kościuszki, Wiejskiej, Marszałkowskiej, Żeromskiego, Chrobrego. Ochroną konserwatorską objęte są także: ulica Łąkowa,  Plac Wolności oraz teren dawnego grodziska po zachodniej stronie ulicy Kościuszki.

W przeważającej mierze zabytkowy zespół urbanistyczny Drezdenka rozlokowany jest na obszarze ograniczonym widłami Starej i Leniwej Noteci. Obejmuje relikty urbanistyczne sięgające korzeniami średniowiecza. Wczesny układ urbanistyczny, wciąż jeszcze czytelny, uległ na przestrzeni wieków pewnemu zatarciu. Wiąże się to przede wszystkim ze zmianą konfiguracji terenu spowodowaną osiemnastowiecznymi pracami melioracyjnymi
i przekopaniem nowego koryta Noteci, co w sposób znaczący zmieniło dawną sieć hydrologiczną.  Nie bez znaczenia były też wcześniejsze działania Krzyżaków, którzy aby dowieść swego prawa do Drezdenka  spowodowali przesunięcie koryta jednego z rozgałęzień Noteci. Niemniej jednak nadal da się wyodrębnić pięć jednostek urbanistycznych składających się na historyczny kształt miasta. Są to: gród, Chyża, Stare Miasto, twierdza i Nowe  Miasto.

Drezdenko powstało przy naturalnie dogodnej przeprawie przez Noteć, w miejscu zwężenia Pradoliny Toruńsko – Eberswaldzkiej, na trasie dalekosiężnego szlaku komunikacyjnego przebiegającego od Szczecina do Kijowa. Powstanie grodu w Drezdenku wiązało się więc z ochroną przeprawy i miało znaczące walory militarne. Na południe od grodu wzdłuż  biegu szlaku rozwinęła się osada, która pierwotnie mogła mieć charakter targowy.  W miarę rozbudowy przybrała ona kształt owalnicy rozciągniętej na linii północ – południe, przez którą przebiegała ulica środkowa (dzisiejsza Krakowska). Zachodni kraniec owalnicy wyznacza dzisiejsza ulica Wiejska, której linia oddaje  zarys dawnych, nieistniejących już dzisiaj, murów miejskich.  Zachowała się wzmianka dotycząca naprawy murów wskazująca, że w 1503 roku były wykonane z cegły.  Na przebiegu szlaku komunikacyjnego, głównej arterii miasta, w murach znajdowały się bramy. Północną nazywano „Niemiecką”, nazwy południowej nie znamy. Od północnego krańca owalnicy w kierunku zachodnim odchodzi ulica Łąkowa – terytorium dawnej Chyży. Po wschodniej stronie dawnego szlaku, którego śladem jest dzisiejsza ulica Kościuszki, rozbudowało się Stare Miasto. Jest to prostokątny teren wokół obecnego Starego Rynku z siecią przecinających się pod kątem prostym uliczek wyznaczających kwartały zabudowy. W pierwszych latach XVII wieku na wschód od Starego Miasta wybudowano twierdzę. Prowadząca do jej wnętrza „Brama Polska” przejęła funkcję dawniejszych bram miejskich.  W  II połowie XVIII wieku na obszarze pomiędzy Starym Miastem i twierdzą, a po jej rozebraniu również na terenie twierdzy wytyczono Nowe Miasto. Jego kształt zaprojektował królewski architekt Ludwik Hahn. Jest to układ szachownicowy z usytuowanym centralnie dużym placem (obecnie Plac Wileński) i barokową osią urbanistyczną na linii wschód – zachód, łączącą Nowe i Stare Miasto. Wschodnim krańcem osi jest Plac Wolności obejmujący teren dawnej twierdzy.

Wśród budynków, które przetrwały w Drezdenku do czasów współczesnych brak reliktów zabudowy średniowiecznej, a pozostałości nowożytne po wielu modernizacjach utraciły swój pierwotny charakter. O specyfice zabudowy średniowiecznej wnioskować można wyłącznie na podstawie analogii z innymi miastami. Daje to podstawę do wysunięcia tezy, że budynki średniowiecznego Drezdenka były niskie, wykonane z nietrwałych materiałów, budowane z drewna lub w konstrukcji ryglowej, kryte strzechą,  posadowione w układzie szeregowo – blokowym na parcelach, których wielkości nie znamy.

Wprawdzie nie posiadamy potwierdzonych informacji o lokalizacji pierwszego ratusza, można jednak założyć, że znajdował się  w rynku, niewykluczone że w miejscu neoromantycznego budynku (obecnie siedziba Starostwa Powiatowego), który wybudowano w 1885 roku, po wyburzeniu wcześniejszego, budowanego w konstrukcji ryglowej. Charakterystyczny, wykonany z czerwonej cegły gmach był siedzibą władz miejskich do ok. 1900 roku, później miał tam swoją siedzibę sąd. Niewątpliwie wielkim udogodnieniem w jego pracy był fakt, że od wschodu sąsiadował z więzieniem. W początku XX wieku władze miejskie przeniosły się do budynku na rogu ulic Warszawskiej i Nowogrodzkiej. Na ich potrzeby zaadoptowano trzy sąsiadujące ze sobą kamienice. Budynek ten, pełniący do dnia dzisiejszego funkcję magistratu,  jest jedną z ciekawszych budowli secesyjnych.

Na przełomie XIX i XX wieku na terenie miasta wybudowano kilka secesyjnych kamienic. To one są dzisiaj elementami architektury, które najbardziej przyciągają uwagę. Ledwie kilka kroków od Urzędu Miasta i Gminy, przy ulicy Poniatowskiego, pod numerem 29 znajduje się jedna z najpiękniejszych drezdeneckich kamienic. Tę reprezentacyjną budowlę wzniesiono w 1905 roku. Jest to dwukondygnacyjna, siedmioosiowa  w partii piętra i pięcioosiowa na parterze budowla  z rozbudowaną dekoracją dachu. Uwagę zwraca secesyjna dekoracja świeżo odnowionej elewacji, ale warto zajrzeć do wnętrza sklepu mięsnego na parterze, zachował się bowiem jego secesyjny wystrój i pierwotne elementy wyposażenia.  Tuż za rogiem, przy ulicy Kościuszki pod numerami 36 i 38 znajdują się dwie kolejne secesyjne kamienice wybudowane w pierwszych latach XX wieku. Trudno je przeoczyć, bo przyciągają wzrok odnowionymi elewacjami. Zwłaszcza ta, która w partii parteru posiada bogate zdobienie w formie liści i owoców kasztanowca.

W perspektywie ulicy Kościuszki, po stronie zachodniej uwagę zwraca górująca ponad sąsiednimi budynkami wieża ciśnień. Jest częścią zabudowań dawnych wodociągów, ciekawego kompleksu budynków komunalnych z lat 1906/07. Wszystkie noszą znamiona specyficznego dla zabudowań fabrycznych z początku XX wieku pseudogotyku. Zdobienie ich elewacji opiera się na wykorzystaniu kontrastu cegły i elementów tynkowanych,  w partiach szczytowych budynków nawiązujących do architektury zamkowej. Zabudowania wodociągów doskonale wpisują się w ceglaną architekturę usytuowanych w sąsiedztwie  dawnej rzeźni i gazowni.

następna strona »

Mapa dojazdu

[obiekt mapy] Lokalizacja Urzędu Miasta na mapie

Strony kontaktowe

  • Dane kontaktowe

    66-530 Drezdenko
    ul. Warszawska 1

  • Godziny urzędowania

    Poniedziałek 7:30 - 16:30
    Wtorek - Czwartek 7:30 - 15:30
    Piątek 7:30 - 14:30

  • Telefon

    Tel.: 95 762 02 02
    Fax: 95 762 02 20

    um@drezdenko.pl